Ăn dặm là một cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Việc bắt đầu đúng thời điểm giúp con dễ tiếp nhận thức ăn mới, phát triển tốt hệ tiêu hóa và giảm nguy cơ biếng ăn sau này. Tuy nhiên, nhiều mẹ vẫn băn khoăn: Khi nào cho trẻ ăn dặm? Trẻ nên ăn dặm từ mấy tháng? Và đặc biệt, dấu hiệu trẻ sẵn sàng ăn dặm là gì? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây!

Trẻ mấy tháng ăn dặm được?

Thời điểm bắt đầu cho ăn bổ sung hợp lý nhất là khi trẻ 6 tháng tuổi (180 ngày) để giúp trẻ phát triển tốt.

Cho trẻ ăn bổ sung khi trẻ tròn 6 tháng tuổi, vì vậy khi trẻ được 5 tháng tuổi mẹ nên tìm hiểu cách chọn thức ăn và cách cho trẻ ăn bữa ăn bổ sung đầu tiên, học thêm các kiến thức và kỹ năng cho trẻ ăn bổ sung khi trẻ tròn 6 tháng tuổi.

Từ 6 tháng tuổi là thời điểm thích hợp nhất cho trẻ ăn dặm

5 dấu hiệu trẻ sẵn sàng ăn dặm

Không nên dựa hoàn toàn vào độ tuổi để quyết định bắt đầu ăn dặm. Thay vào đó, mẹ hãy quan sát các dấu hiệu bé muốn ăn dặm dưới đây:

1. Trẻ ngồi vững khi được hỗ trợ

Bé có thể tự giữ đầu và ngồi vững khi có điểm tựa, dấu hiệu cho thấy cổ và cơ thể bé đã đủ khỏe để nuốt và tiêu hóa thức ăn đặc.

Ghế ăn dặm giúp bé ngồi vững hơn

2. Mất phản xạ đẩy lưỡi

Khi đưa thìa hoặc vật lạ vào miệng, bé không còn đẩy ra bằng lưỡi như lúc sơ sinh. Điều này cho thấy bé đã sẵn sàng thử các kết cấu khác ngoài sữa.

3. Trẻ hứng thú với thức ăn

Trẻ chăm chú nhìn khi người lớn ăn, há miệng theo, với tay lấy thức ăn – đó là những dấu hiệu rõ ràng cho thấy trẻ đã muốn ăn dặm.

Bé hứng thú với thức ăn

1. Tăng cảm giác đói

Dù bú đủ cữ nhưng bé vẫn đói nhanh, đòi bú liên tục – lúc này sữa đã không đủ cung cấp năng lượng, cần bổ sung dinh dưỡng từ thực phẩm ngoài sữa.

1. Tăng trưởng ổn định

Bé tăng cân đều, thường đạt mức gấp đôi cân nặng lúc sinh, và phát triển tốt về vận động – đây là thời điểm tốt để bắt đầu hành trình ăn dặm.

Lưu ý: Bé không nhất thiết phải có tất cả các dấu hiệu trên, nhưng nếu hội tụ từ 3–4 dấu hiệu trở lên, mẹ có thể cân nhắc bắt đầu cho bé làm quen với ăn dặm.

Các dấu hiệu trẻ chưa sẵn sàng ăn dặm

1. Tỉnh giấc đêm

Bé tỉnh giấc vào ban đêm là do lịch sinh hoạt chưa phù hợp chứ không phải dấu hiệu bé cần ăn dặm. Cha mẹ nên điều chỉnh lại lịch sinh hoạt hàng ngày của bé phù hợp với độ tuổi tương ứng.

2. Chậm tăng cân

Theo các nghiên cứu, sau 4 tháng tuổi tốc độ tăng trưởng của bé sẽ chậm lại, đặc biệt là các bé bú mẹ nên đây không phải là dấu hiệu ăn dặm.

3. Trẻ chăm chú nhìn cha mẹ ăn hoặc với tay ra đòi đồ ăn

Khoảng 4 tháng bé sẽ có một bước phát triển mới về nhận thức, trong đó có việc bé rất chăm chú quan sát các hoạt động của người khác chứ không phải bé đòi ăn.

4. Trẻ tóp tép miệng theo cha mẹ

Đơn giản là bé bắt chước theo cha mẹ đang nói chuyện hoặc đang nhai thức ăn.

5. Trẻ còi cọc hoặc bẫm quá

Dưới 1 tuổi sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính của bé, không thể lấy việc ăn dặm để điều chỉnh cân nặng của bé.

Một số sai lầm phổ biến khi cho bé ăn dặm

Dù có nhiều thông tin nhưng không ít mẹ vẫn mắc phải những sai lầm gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý của bé khi ăn dặm:

Cho bé ăn dặm quá sớm

• Dưới 4 tháng, hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện.
• Nguy cơ dị ứng, táo bón, nôn trớ.

Ép bé ăn khi chưa sẵn sàng

• Gây sợ hãi, áp lực tâm lý, dẫn đến biếng ăn kéo dài.
• Làm bé có trải nghiệm không tích cực với việc ăn uống.

Cho ăn dặm thay thế sữa

• Dẫn đến thiếu vi chất, sụt cân do khẩu phần ăn không đủ dinh dưỡng như sữa mẹ/sữa công thức.

Không tôn trọng tín hiệu của bé

• Khi bé quay đầu, ngậm miệng, khóc, đẩy thức ăn – là những tín hiệu bé không muốn ăn.

Bé sẵn sàng ăn dặm

Các nguyên tắc cơ bản khi bắt đầu cho trẻ ăn dặm

• Cho trẻ ăn bổ sung đúng độ tuổi (bắt đầu từ tháng thứ 6 - 180 ngày), không quá sớm hoặc quá muộn. Vẫn tiếp tục cho trẻ bú mẹ càng nhiều càng tốt.
• Cho trẻ ăn từ loãng đến đặc, từ ít đến nhiều, tập cho trẻ quen dần với thức ăn mới (thời gian tập cho ăn thức ăn loãng không quá 2 tuần).
• Số lượng thức ăn và bữa ăn tăng dần theo tuổi, đảm bảo thức ăn hợp với khẩu vị của trẻ.
• Chế biến thức ăn đảm bảo mềm, dễ nhai và dễ nuốt, món ăn đẹp, nhiều màu sắc, hương vị hấp dẫn, kích thích sự thèm ăn của trẻ.
• Chế biến các thức ăn hỗn hợp giàu dinh dưỡng, sử dụng các thức ăn sẵn có tại địa phương. Luôn luôn thay đổi thức ăn hàng ngày, cho trẻ ăn nhiều loại món ăn khác nhau. Trong một ngày không nên cho trẻ ăn một món giống nhau.
• Thêm dầu, mỡ hoặc vừng, lạc (mè, đậu phộng) làm cho bát bột thơm, béo, mềm, trẻ dễ ăn hơn và cung cấp thêm năng lượng giúp trẻ mau lớn.
• Tất cả dụng cụ chế biến phải sạch, rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn và cho trẻ ăn. 
• Trong và sau khi bị ốm, trẻ cần được ăn nhiều hơn, uống nhiều chất lỏng hơn đặc biệt khi bị tiêu chảy và sốt cao. 
• Trước mỗi bữa ăn không cho trẻ ăn bánh, kẹo, uống nước ngọt vì cho trẻ ăn chất ngọt sẽ làm tăng đường huyết gây ức chế tiết dịch vị, làm trẻ chán ăn, trẻ sẽ bỏ bữa hoặc ăn ít đi trong bữa ăn. 
• Bữa ăn là thời gian để trẻ tập ăn, cần giúp trẻ học cách ăn, khuyến khích, động viên trẻ ăn, trẻ sẽ ăn nhiều hơn nếu không khí bữa ăn vui vẻ, thoải mái. Giúp trẻ nhận được đủ chất dinh dưỡng cần thiết theo nhu cầu của trẻ. Không ép buộc trẻ ăn.

Tài liệu “Nuôi dưỡng trẻ nhỏ” – Bộ Y tế ban hành theo QĐ số 5063/QĐ-BYT

Kết luận

Việc nhận biết dấu hiệu bé sẵn sàng ăn dặm là bước khởi đầu quan trọng giúp mẹ chuẩn bị tốt cho hành trình nuôi con khỏe mạnh. Không nên quá phụ thuộc vào tháng tuổi mà cần quan sát tín hiệu cơ thể và hành vi của bé.

Nếu còn băn khoăn, mẹ đừng ngần ngại tham khảo ý kiến của bác sĩ nhi hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có hướng dẫn phù hợp nhất cho con.