Phù chân khi mang thai là gì?

Trong suốt thai kỳ, cơ thể mẹ trải qua rất nhiều thay đổi để nuôi dưỡng và bảo vệ em bé. Một trong những thay đổi dễ nhận thấy nhất là phù chân khi mang thai – tình trạng bàn chân, mắt cá hoặc cổ chân sưng to, nặng nề, ấn vào thấy lõm.

Phù chân khi mang thai

Hiện tượng này thường xuất hiện từ tháng thứ 5 trở đi, rõ rệt nhất vào tháng cuối thai kỳ, khi em bé phát triển nhanh, tử cung to dần và chèn ép vào các tĩnh mạch vùng chậu, làm máu khó lưu thông. Kết quả là chất lỏng bị ứ đọng ở các mô dưới da, gây ra hiện tượng sưng phù.

Theo các chuyên gia sản khoa, hơn 70% mẹ bầu bị phù chân ở mức độ nhẹ trong thai kỳ, đặc biệt vào cuối ngày hoặc sau khi đứng lâu. Đây là hiện tượng sinh lý bình thường, không gây nguy hiểm nếu không kèm theo các triệu chứng bất thường khác.

Nguyên nhân khiến mẹ bầu bị phù chân

Có nhiều yếu tố khiến mang thai phù chân, trong đó phổ biến nhất là:

1. Sự thay đổi hormone

Khi mang thai, nồng độ hormone progesterone tăng cao, khiến thành mạch máu mềm hơn và dễ giãn nở. Điều này dẫn đến việc giữ nước nhiều hơn trong mô, khiến tay, chân, mặt và cổ chân sưng nhẹ.

2. Tử cung lớn gây chèn ép tĩnh mạch

Thai nhi càng lớn, tử cung càng đè lên tĩnh mạch chủ dưới – mạch máu chịu trách nhiệm đưa máu từ chi dưới về tim. Sự chèn ép này làm máu lưu thông chậm lại, gây ứ trệ dịch và phù chân khi mang thai.

3. Trọng lượng cơ thể tăng nhanh

Tăng cân quá mức khiến hệ tuần hoàn phải làm việc nhiều hơn, áp lực lên các mạch máu ở chân tăng, dẫn đến sưng phù.

4. Thời tiết và chế độ sinh hoạt

Thời tiết nóng, đứng hoặc ngồi một chỗ quá lâu, ăn mặn hoặc thiếu nước… đều có thể làm tình trạng mẹ bầu bị phù chân nặng hơn.

Phù chân tháng cuối thai kỳ bình thường hay đáng lo?

Phần lớn phù chân tháng cuối thai kỳ là hiện tượng sinh lý bình thường, xuất hiện khi mẹ bước sang tam cá nguyệt thứ ba (tháng 7–9). Khi đó, lượng máu và dịch trong cơ thể tăng 40–50% so với bình thường để nuôi thai nhi, khiến chân tay dễ sưng.

Tuy nhiên, nếu phù xuất hiện đột ngột hoặc lan nhanh lên mặt, tay, kèm các dấu hiệu như:

• Huyết áp tăng cao
• Đau đầu, hoa mắt
• Buồn nôn, khó thở
• Đau vùng bụng trên hoặc dưới sườn phải

Thì mẹ nên đi khám ngay, vì có thể là phù chân do tiền sản giật – biến chứng nguy hiểm của thai kỳ.

Phù chân do tiền sản giật

Phù chân do tiền sản giật, dấu hiệu cần đặc biệt chú ý

Tiền sản giật là tình trạng tăng huyết áp kèm protein niệu (có đạm trong nước tiểu), thường xảy ra từ tuần 20 của thai kỳ trở đi. Một trong những dấu hiệu sớm của bệnh chính là phù chân khi mang thai kèm sưng mặt, tay, đau đầu và nhìn mờ.

Nếu không phát hiện sớm, tiền sản giật có thể dẫn đến sản giật (co giật, hôn mê), gây nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Vì vậy, mẹ bầu cần theo dõi huyết áp định kỳ, khám thai đúng lịch và báo ngay cho bác sĩ nếu có bất kỳ biểu hiện bất thường nào.

Phù chân có phải dấu hiệu sắp sinh?

Rất nhiều mẹ thắc mắc phù chân có phải dấu hiệu sắp sinh hay không. Câu trả lời là: không hoàn toàn đúng, nhưng có thể là một trong những dấu hiệu gián tiếp.

Vào những tuần cuối, cơ thể mẹ sản xuất nhiều hormone relaxin giúp giãn nở khung chậu và dây chằng, chuẩn bị cho quá trình sinh nở. Sự giãn nở này cũng ảnh hưởng đến mạch máu, khiến phù chân tháng cuối thai kỳ trở nên rõ rệt hơn. Nếu phù kèm theo đau lưng, bụng dưới co cứng hoặc ra dịch nhầy hồng, có thể là dấu hiệu mẹ sắp sinh thật rồi.

Cách giảm phù chân khi mang thai an toàn, dễ thực hiện

Mặc dù không nguy hiểm, nhưng phù chân khiến mẹ khó chịu, đi lại nặng nề. Dưới đây là những mẹo đơn giản giúp mẹ cải thiện hiệu quả:

1. Kê cao chân khi nằm hoặc ngồi

Khi nghỉ ngơi, mẹ nên kê gối hoặc cuộn khăn dưới chân để giúp máu lưu thông tốt hơn. Tránh bắt chéo chân hoặc ngồi xổm lâu.

2. Đi bộ nhẹ nhàng hoặc tập yoga cho bà bầu

Vận động nhẹ giúp tuần hoàn máu tốt hơn và giảm tích nước ở chi dưới. Mẹ có thể tập các bài yoga an toàn cho thai phụ hoặc bơi nhẹ trong nước mát.

Tập yoga cho bà bầu

3. Uống đủ nước và giảm muối

Uống nhiều nước giúp đào thải natri và giảm giữ nước trong cơ thể. Hạn chế đồ ăn mặn, nước chấm, thực phẩm chế biến sẵn.

4. Mang giày dép thoải mái, quần áo rộng rãi

Tránh mang giày cao gót hoặc giày chật. Nên chọn dép mềm, đế thấp và có độ đàn hồi tốt.

5. Massage chân và chườm ấm/lạnh

Mẹ có thể massage nhẹ nhàng từ cổ chân lên đầu gối để kích thích lưu thông máu. Kết hợp túi chườm nóng lạnh Mama’s Choice hoặc máy massage Mama’s Choice để giảm đau, thư giãn gân cơ, cải thiện tuần hoàn tự nhiên.

Khi nào mẹ bầu cần đi khám?

Mẹ nên đến cơ sở y tế ngay nếu có các dấu hiệu sau:

• Phù đột ngột, sưng không đối xứng (chỉ một bên chân)
• Đau nhói ở bắp chân, da vùng sưng đỏ, nóng
• Phù kèm đau đầu, mờ mắt, buồn nôn
• Huyết áp cao hoặc tăng nhanh trong thời gian ngắn