Nuôi con bằng sữa mẹ không phải lúc nào cũng dễ dàng. Nhiều mẹ sau sinh gặp phải cương sữa, tắc tia sữa hoặc thậm chí áp xe ngực – những tình trạng gây đau đớn, căng thẳng và có thể ảnh hưởng đến nguồn sữa nếu không xử lý kịp thời.

Hiểu rõ sự khác nhau và áp dụng giải pháp đúng sẽ giúp mẹ tránh biến chứng, duy trì hành trình nuôi con bằng sữa mẹ nhẹ nhàng hơn.

Cương sữa sau sinh – Hiện tượng sinh lý bình thường

Căng sữa sau sinh là gì?

Cương sữa sau sinh là hiện tượng ngực căng to, cứng, nóng và hơi đau trong 3–5 ngày đầu khi sữa về. Đây là phản ứng tự nhiên khi cơ thể mẹ tăng sản xuất sữa và máu dồn về tuyến vú.

Dấu hiệu nhận biết

• Bầu ngực căng tức, sờ vào thấy cứng, đôi khi nổi hạch ở nách.
• Sữa tiết ít hoặc khó chảy ra dù ngực căng.
• Có thể hơi sốt nhẹ (dưới 38°C).

Dù không nguy hiểm, nếu không xử lý, cương sữa dễ chuyển thành tắc tia sữa.

Phân biệt cương sữa sinh lý và tắc tia sữa

Giải pháp cho mẹ bị cương sữa

Cho bé bú đúng cách và thường xuyên

• Bế bé áp sát người mẹ, khớp ngậm đúng (miệng bé ngậm sâu quầng vú, không chỉ núm ti).
• Cho bé bú luân phiên cả hai bên, bắt đầu từ bên ngực căng hơn để giảm áp lực.
• Nếu bé bú yếu hoặc ngủ nhiều, mẹ nên vắt tay hoặc hút sữa thêm để tránh ứ đọng.

Chườm ấm trước khi cho bú hoặc hút sữa

• Dùng túi chườm ngực làm ấm trong lò vi sóng 10–15 giây.
• Chườm nhẹ 10–15 phút quanh bầu ngực, đặc biệt phần quầng vú, giúp mở các ống dẫn sữa và làm mềm mô ngực.
• Mẹ nên massage nhẹ nhàng từ vùng bầu ngực về phía quầng vú để sữa lưu thông tốt hơn.

Chườm ấm giúp thông tắc tia sữa

Hút sữa hỗ trợ nếu bé bú chưa hết

• Dùng máy hút sữa không dây Cloudie A2 Mama’s Choice, lực hút ổn định, êm ái, giúp lấy phần sữa thừa mà không gây tổn thương núm ti.
• Tránh đặt lực hút quá mạnh vì có thể làm ngực thêm sưng và đau.

Mặc áo ngực vừa vặn, tránh đè ép

• Chọn áo ngực cho con bú hoặc áo hút sữa rảnh tay có độ co giãn, nâng đỡ nhẹ mà không gây bó chặt.
• Tránh nằm sấp hoặc tư thế ép ngực khi ngủ.

Các mẹo này thường giúp giảm tình trạng cương sữa trong vài ngày, hạn chế nguy cơ tắc tia.

Tắc tia sữa có cục cứng gây đau

Nếu cương sữa không giải quyết kịp thời, hoặc mẹ gặp vấn đề khớp ngậm, sữa có thể bị ứ đọng, gây tắc tia sữa – tình trạng khiến mẹ khó chịu và dễ viêm vú. Dưới đây là một số dấu hiệu, nguyên nhân, giải pháp ngắn gọn, mẹ có thể tìm hiểu chi tiết tại đây.

Tắc tia sữa có cục cứng gây đau

Dấu hiệu điển hình

• Ngực căng cứng, sờ thấy cục cứng hoặc dải sữa vón.
• Khi cho bé bú hoặc hút sữa, sữa chảy yếu hoặc ngừng ở một số tia.
• Vùng da xung quanh có thể đỏ, đau nhức, kèm sốt nhẹ (38–38.5°C).

Nguyên nhân tắc sữa mẹ

• Bé bú không đều hoặc bú sai khớp ngậm.
• Mẹ bỏ cữ hoặc lịch hút sữa không đều.
• Áo ngực quá chật, địu ép ngực.
• Sữa mẹ đặc, mẹ từng bị tắc sữa nhiều lần.

Cách chữa tắc tia sữa tại nhà

• Massage và chườm nóng trước khi cho bú/hút với máy thông tắc tia sữa, máy hút sữa (10 chế độ massage, có nhiệt hỗ trợ).
• Hút sữa đúng size phễu để tránh tổn thương và đảm bảo hút kiệt. Nên Mẹ nhất định phải biết: Cách chọn size phễu hút sữa phù hợp

Hút đúng size phễu giúp mẹ hút kiệt sữa

• Thay đổi tư thế bú – cho bé bú cằm hướng về chỗ tắc.
• Uống nhiều nước ấm và tìm hiểu “tắc tia sữa uống gì” – mẹ có thể bổ sung nước lá đinh lăng, lá bồ công anh… (theo tư vấn bác sĩ).

Nếu tắc sữa kéo dài trên 48–72 giờ, mẹ sốt cao hoặc sưng đỏ lan rộng, nên đi khám ngay để tránh biến chứng.

Áp xe ngực – Biến chứng nặng của tắc tia sữa

Áp xe ngực (áp xe vú) là tình trạng nhiễm trùng nặng khi tắc tia sữa hoặc viêm vú không điều trị kịp thời, khiến ổ mủ hình thành trong mô vú.

Áp xe ngực - Biến chứng nặng của tắc tia sữa

Khi nào nghi ngờ bị áp xe ngực?

• Bầu ngực sưng to, đỏ, nóng rát, đau dữ dội.
• Có thể sờ thấy ổ mềm hoặc khối dịch lùng nhùng bên trong.
• Sốt cao (trên 38.5°C), cơ thể mệt mỏi, ớn lạnh.
• Đôi khi có dịch hoặc mủ chảy ra từ núm ti hoặc vết nứt trên da.

Nếu có những dấu hiệu này, mẹ không nên tự điều trị tại nhà, cần đến ngay bệnh viện để được thăm khám.

Điều trị y tế là bắt buộc

• Bác sĩ sẽ chẩn đoán bằng siêu âm và kiểm tra lâm sàng để xác định ổ mủ.
• Tùy tình trạng, bác sĩ có thể:
  • Chọc hút mủ bằng kim nhỏ dưới hướng dẫn siêu âm (áp xe nhỏ).
  • Rạch dẫn lưu và làm sạch ổ mủ (áp xe lớn hoặc lan rộng).
• Kháng sinh sẽ được kê để kiểm soát nhiễm trùng, mẹ phải uống đủ liều theo hướng dẫn.

Duy trì nguồn sữa trong quá trình điều trị

• Không cho bé bú trực tiếp bên ngực bị áp xe để tránh nhiễm khuẩn.
• Vẫn cần hút sữa và bỏ đi bằng máy hút hoặc tay để:
  • Giữ dòng sữa không bị tắc thêm.
  • Giảm áp lực và đau tức cho mẹ.
• Ngực bên còn lại vẫn cho bé bú bình thường để duy trì phản xạ tiết sữa.

Gợi ý hỗ trợ: Dùng máy hút sữa để hút nhẹ nhàng và túi chườm lạnh sau mỗi lần hút để giảm sưng đau.

Chăm sóc tại nhà sau khi điều trị

• Vệ sinh vùng dẫn lưu hoặc chọc hút đúng cách, tuân thủ hướng dẫn y tế.
• Chườm lạnh 5–10 phút mỗi 3–4 giờ để giảm đau và co mạch.
• Nghỉ ngơi, ăn uống đủ chất và uống nhiều nước ấm để hồi phục nhanh.
• Tránh mặc áo ngực chật, không đè ép lên vùng vú.

Khi nào cần tái khám ngay?

• Đau, sưng hoặc chảy dịch tăng lên dù đã điều trị.
• Sốt không hạ hoặc có thêm ổ áp xe mới.
• Ngực bị biến dạng hoặc tiết dịch bất thường kéo dài.

Cách phòng tránh 3 tình trạng này

• Cho bé bú sớm, bú thường xuyên và đúng tư thế.
• Chườm ấm và massage ngực trước khi cho bú/hút để sữa lưu thông.
• Hút sữa đúng cữ, đúng size phễu bằng máy hút sữa an toàn.
• Tránh áo ngực chật hoặc nằm đè ép ngực.
• Ăn uống đầy đủ, uống nhiều nước ấm để sữa không bị đặc.

Bộ sản phẩm chăm sóc bầu ngực Mama’s Choice gồm Máy Massage Thông Tắc, Túi Chườm, Miếng Dán Lạnh Núm Ti và Máy Hút Sữa Cloudie A2 sẽ là “trợ thủ” giúp mẹ giảm đau, kích thích sữa xuống nhanh và phòng ngừa biến chứng.

Trọn bộ sản phẩm giải pháp cho mẹ

Kết Luận

Hiểu rõ sự khác nhau giữa cương sữa, tắc tia sữa và áp xe ngực sẽ giúp mẹ yên tâm xử lý đúng.

Với sản phẩm hỗ trợ Mama’s Choice và thói quen chăm sóc đúng, mẹ sẽ dễ dàng vượt qua những giai đoạn khó chịu này, tiếp tục nuôi con bằng sữa mẹ một cách nhẹ nhàng và bền vững.

Mẹ tham khảo thêm 5 Dấu hiệu nhận biết tắc tia sữa tại đây nha 

Nếu mẹ gặp vấn đề liên quan đến tắc sữa có thể liên hệ Mama's Choice để được tư vấn 1:1 tại đây nhé: https://forms.gle/c1QiWxe2EAdQZ1q47